In 2018 is de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) gestart. Sindsdien worden er binnen de PAGW volop plannen gemaakt. Dit is nodig om uiteindelijk tot uitvoering te komen. Buiten in het veld is daarom nog beperkt zichtbaar waar we mee bezig zijn, maar achter de schermen wordt hard gewerkt. Toch komen we steeds meer in de fase terecht waarin projecten in uitvoering gaan. En inmiddels zijn de eerste resultaten daadwerkelijk zichtbaar. Dat is goed nieuws: want juist nu de uitvoering op gang komt, kunnen we écht verbeteringen verwachten in de ecologische waterkwaliteit en de natuur van onze grote wateren. We nemen jou mee in de highlights van 2025 en een aantal belangrijke mijlpalen voor 2026.
Highlights 2025
Start én afronding werkzaamheden Buitendijkse slibsedimentatie
In september 2025 vond de starthandeling van de realisatie van het PAGW-project buitendijkse slibsedimentatie plaats in de Eems-Dollard. Langs de Dollarddijk zijn op verschillende plekken houten palen met gevlochten wilgentakken in halve maanvormen geplaatst. Deze dammen zorgen ervoor dat het slib zinkt en het water helderder wordt. Door de ophoping van slib ontstaan nieuwe leefgebieden voor planten en vogels. Op de lange termijn kan dit uitgroeien tot een jonge, levendige kwelder. Eind oktober 2025 is het project opgeleverd en daarmee ook afgerond.
werkzaamheden Buitendijkse Slibsedimentatie
afronding Buitendijkse Slibsedimentatie
Opening getijdeduiker bij dijkversterking Lauwersmeer – Vierhuizergat
Vorig jaar is gestart met de dijkversterking Lauwersmeer – Vierhuizergat. Onderdeel van dit project is de aanleg van een duiker in de zeewering die voor de PAGW de Waddenzee verbindt met een nieuw binnendijks getijdengebied van 70 hectare in de Marnewaard. Naast de getijdenduiker worden nog twee PAGW-maatregelen gerealiseerd als onderdeel van dit project namelijk de aanleg van kunstmatige riffen en getijdenpoelen aan de voet van de dijk en de natuurlijke kwelderontwikkeling bij de Westpolder.
dijkversterking Lauwersmeer – Vierhuizergat
Ondertekening bestuursovereenkomst Oostvaardersoevers
Het project Oostvaardersoevers verbindt drie belangrijke Natura 2000-gebieden: het Markermeer, de Oostvaardersplassen en de Lepelaarsplassen. Door het verbeteren van water- en visverbindingen kunnen vissen en voedingsstoffen zich beter verspreiden tussen de gebieden. Zo versterken we de biodiversiteit en ecologische balans. Op 6 november 2025 hebben de zeven samenwerkingspartners voor de Oostvaardersoevers de volgende stap gezet in het project: de ondertekening van een nieuwe samenwerkingsovereenkomst. Met het ondertekenen van deze overeenkomst is de voorbereidingsfase afgerond en is de planning- en studiefase gestart. In het voorjaar van 2026 start het ingenieursbureau. Zij maken een ontwerp, en kunnen vergunningen aangevraagd worden. Vervolgens starten de voorbereidingen voor realisatie.
moment voor ondertekening
Verwachte mijlpalen 2026
Start realisatie Galgenplaat
De Galgeplaat en de Slikken van den Dortsman dreigen door de ‘zandhonger’ te verdwijnen. Dit betekent verdwijnen van zand. Dit is een belangrijke foerageerplek voor trekvogels en rustplaats voor zeehonden. De aanbesteding loopt en omvat alle werkzaamheden die nodig zijn om op verschillende locaties door middel van zandsuppletie de Galgeplaat en de Slikken van den Dortsman te verhogen. Er is vooraf intensief overleg gevoerd met de schelpdiersector en natuurorganisaties, waardoor er goede afspraken zijn gemaakt over natuurbehoud en het vissen naar schelpdieren. Naar verwachting vinden de werkzaamheden plaats in de winter van 2026/2027.
Galgenplaat vanuit de lucht
Start realisatie Boschplaat op Terschelling
In dit project werken we aan de uitwisseling tussen Noordzee kustzone en de Waddenzee. Dit gaan we verbeteren en versterken door het herintroduceren van dynamische processen op de Boschplaat van Terschelling. Door het faciliteren van natuurlijke verstuiving en overstroming krijgt het gebied weer het vermogen om mee te groeien met de zeespiegelstijging. Ook is er ruimte voor ecologische verjonging, krijgen vogels meer ruimte en wordt actief gewerkt aan de voedselbeschikbaarheid voor flora en fauna, inclusief vissen. Daarmee blijft het gebied behouden en aantrekkelijk voor huidige en toekomstige generaties. Het project loopt volgens planning. De aanbesteding voor het realisatie van een aantal kerven en een washover op de Boschplaat om dynamische processen terug te brengen is gaande. Naar verwachting starten de werkzaamheden in 2026.
De Boschplaat
Start realisatie meanderende Maas
We gaan aan de slag met realisatie van rivier-natuur langs de Maas. Ook maken we de rivier ruimer waardoor er meer water doorheen kan stromen. Daardoor is uiteindelijk minder dijkverhoging nodig aan de Maasdijk. De gronden voor Ossekamp zijn geheel verworven. De planvoorbereiding voor uitvoering is opgepakt, zodat de uitvoering in Q1 2026 van start kan gaan.
Meanderende Maas
Samenwerking PAGW en HWBP
Tekst volgt nog
Samenwerking PAGW, HWBP en ruimte voor de rivier 2.0
In 2023 hebben PAGW en HWBP de samenwerking op programmaniveau opgepakt. Er is een aanpak ontwikkeld om meer synergie te bereiken tussen waterveiligheid, ecologische waterkwaliteit en natuur. Het programma ruimte voor de Rivier 2.0 (RvdR 2.0) heeft zich in 2025 ook aangesloten. Inmiddels werken we voor de IJssel-Vechtdelta en voor het splitsingspunt van de Rijn gebiedsgericht aan de opgaven voor PAGW, HWBP en RvdR 2.0. We verzamelen kennis op het vlak van nature based solutions met NL2120, natuurvergunningen en ruimtelijke kwaliteit. Ook is er een selectie gemaakt van 10 kansrijke HWBP-PAGW projecten. In 2026 werken de drie programma’s verder aan het verbeteren van de onderlinge samenwerking.
kennisuitwisseling PAGW en HWBP