Nieuwsbericht03-06-2025 | 09:39

Nederland waterland. Maar liefst een vijfde deel van ons land bestaat uit water met unieke dieren en bijzondere planten. Mede dankzij het water én onze eeuwenlange omgang met water, wonen we in een veilig en leefbaar land. De aanleg van dammen, dijken en polders hebben ons land veilig gemaakt, maar hebben ervoor gezorgd dat de ecologische waterkwaliteit en natuur achteruit is gegaan. Natuurlijke stromingen zijn geblokkeerd en veel leefgebieden zijn verloren gegaan. De natuur van de grote wateren heeft haar veerkracht verloren en komt door klimaatverandering nog verder onder druk te staan.

In de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) werkt het Rijk samen met andere  organisaties  aan het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit en de daarvan afhankelijke natuur. Dit gebeurt in vier gebieden: het IJsselmeergebied, de grote rivieren, het Waddengebied, en de Zuidwestelijke Delta.

Streefbeelden: bouwstenen voor de toekomst

Vanuit de PAGW zijn er vijf ecologische streefbeelden opgesteld; één per groot water en één landelijk beeld. In deze streefbeelden is de PAGW ambitie uitgewerkt om te komen tot toekomstbestendige grote wateren, waar goede waterkwaliteit en hoogwaardige natuur samengaan met een krachtige economie. De streefbeelden geven een optimaal toekomstbeeld voor de ecologische waarden van de grote wateren, binnen de randvoorwaarden van waterveiligheid, zoetwatervoorziening en bereikbaarheid. Deze streefbeelden zijn richtinggevend en een bouwsteen  voor de ontwikkeling van maatregelen voor ecologische waterkwaliteit en toekomstbestendige grote wateren. Zo werken we aan een gezond en veerkrachtig ecosysteem in 2050. Lees ook het rapport ecologische streefbeelden.

Landelijk streefbeeld; vier grote wateren, één delta

PAGW neemt systeemmaatregelen in de wateren om de ecologische waterkwaliteit en natuur te verbeteren. Zo creëren we meer dynamiek voor een gevarieerder leefgebied, meer én grotere leefgebieden voor onder andere vissen en natuurlijke verbindingen voor de uitwisseling van voedingsstoffen en betere zoet-zoutgradiënten. Uitzoomend naar het landelijk beeld blijkt dat verbeteringen op alle drie de strategieën - dynamiek, leefgebieden en verbindingen - essentieel en kansrijk zijn. Lees hierover meer in het landelijk streefbeeld.

Beeld: PAGW, Petra van Konijnenburg

Boschplaat Terschelling, ruimte voor natuurlijke dynamiek.

Vier streefbeelden per groot water

Ook zijn er vier streefbeelden ontwikkeld, één per groot water. Deze streefbeelden geven richting aan het robuuste water- en bodemsysteem waarbij we rekening houden met de kenmerken van het water. Zo is de Waddenzee een brak estuarium getijdengebied met belangrijke kenmerken van voldoende rust, stilte en duisternis. Het IJsselmeergebied is een zoetwatermerengebied op de overgangen van rivieren naar zee. Het Rivierengebied is een rijk levend rivierenlandschap met variatie in waterstanden en stroomsnelheden. En de Zuidwestelijke Delta zorgt voor verbindingen tussen rivieren en de zee.

Bijdrage aan KRW, Natura-2000 en klimaatadaptatie

Als we in de richting van de streefbeelden werken, verbetert de ecologische waterkwaliteit, wordt de natuur veerkrachtig en de grote wateren toekomstbestendig. Zo werken we ook aan de wettelijke doelen voor waterkwaliteit (KRW-maatregelen) en natuur in de grote wateren (Natura-2000).

Goede waterkwaliteit en natuur biedt bovenal kansen om de gevolgen van klimaatverandering met natuurlijke oplossingen op te vangen. De streefbeelden zorgen ook voor een gezonde leefomgeving voor mensen en een goed vestigingsklimaat voor ondernemers. Het water wordt duurzaam schoner, dat maakt recreatie aantrekkelijker. Voor de economie ontstaan meer mogelijkheden, omdat de natuur tegen een stootje kan en er voldoende schoon water is. 

Beeld: PAGW, Petra van Konijnenburg

Haringvliet intergetijdengebied de Oeverlanden.