Schetsateliers voor laagland-moeras IJssel-Vechtdelta
Kansen en eigenschappen van het gebied in kaart brengen, daarover gaat de preverkenning van de IJssel-Vechtdelta. En bedenken hoe hier, in deze overgang van rivieren naar het IJsselmeer, een laagland-moeras kan ontstaan. Projectleider Marloes Bijlsma zag tijdens drie schetsateliers talloze ideeën op de kaart komen.
In het kader van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) gaat het erom het ecosysteem van de IJssel-Vechtdelta te vergroten en te versterken. Dat gebeurt door het deltalandschap uit te breiden met riet- en veenmoerassen, overstromingsvlakten, natuurlijke graslanden, ooibossen en natuurlijke oevers en geulen. Niet alleen neemt zo de biodiversiteit toe. Ook is het gebied dan beter bestand tegen gevolgen van klimaatverandering, zoals extreme neerslag.
Marloes: ‘Afgelopen jaar is geïnventariseerd hoe het gebied is ontstaan. Er zijn in het verleden dammen, dijken en polders aangelegd, waardoor de rivieren en grote wateren werden ingesnoerd en de dynamiek eruit verdween. Hoe werken die ingrepen nu nog door?’
Want al monden de rivieren IJssel en Overijsselse Vecht hier uit in het IJsselmeer, ze missen de ruimte die het watersysteem vroeger had. Dat maakt IJssel-Vechtdelta een vrij complex gebied. ‘Het kost tijd om vat te krijgen op hoe het gebied functioneert’, zegt Marloes. ‘Dus ook om dat in kaart te krijgen. Daarnaast zijn landelijke en regionale partijen in het gebied hierbij betrokken. Dat maakt het op beleidsniveau ingewikkeld.’
Kansen voor systeemherstel
In de preverkenning vonden schetsateliers plaats voor het veenweidengebied en het polder- en merengebied in de IJssel-Vechtdelta. Het laatste schetsatelier betrof het stroomgebied IJssel en Vecht en het Zwarte Water. ‘Bij die schetsateliers waren zowel PAGW-ers als experts van gebiedspartijen: externe ecologen met veel kennis van het gebied. Met alle verzamelde info wilden we scherp krijgen welke ontwerpvragen er in het gebied liggen.’
Het doel was om alle kansen voor systeemherstel in kaart te brengen. Letterlijk: op tafel lag een gedetailleerde kaart van het deelgebied waar deelnemers hun voorstellen op tekenden.
Elke deelnemer kreeg daarbij drie vragen:
- Welke systeemmaatregel is kansrijk en wil je nemen?
- Welk natuurtype/ecotoop heeft dit tot doel?
- Over welk specifiek gebied heb je het? Wijs het aan en kleur het in op de kaart.
Geen keuzes gemaakt
‘Dat werkte heel goed’, aldus Marloes. De resultaten van de drie schetsateliers, dus de gebiedskaarten met alle voorstellen erop ingetekend, worden momenteel gedigitaliseerd. ‘Het komende halfjaar gaan we alle resultaten delen met de bestuurders van het gebied.’ In de preverkenningsfase worden geen keuzes gemaakt hoe het ecosysteem in de IJssel-Vechtdelta groter en robuuster gaat worden. Alle voorgestelde ingrepen komen in het rapport inclusief de haalbaarheid en tijdsplanning. ‘Is een maatregel bijvoorbeeld geschikt voor uitvoering op de korte of lange termijn’, legt Marloes uit. ‘Of: met welke stakeholders kunnen we deze maatregel uitvoeren? En hoeveel draagt de maatregel bij aan de PAGW-doeleinden?’ Het advies met alle voorstellen verwacht Marloes begin 2023 klaar te hebben.